لوک ادب کہیں وسیب دے لوکاں دی ہڈورتی تے اُنھاں دیاں اکھیں وچ ازل توں ویسے خواباں دی سنگت وچ صدیاں دا پندھ کمپیندا اگوں تے ودھدار ہندے۔ ہیں سانگے کئی نویں تنقیدی نظریاں دائمنڈھ لوک ریت ، لوکاں دے حافظ یاں وچ محفوظ زبان روایاں(Oral زد عام تاریخی روایتیاں (Oral History) اتے لوک شعر و ادب اُتے اُساریا گئے۔
کیوں جولوک ادب کہیں وی خطے تے وسیب دے لوکاں دے اجتماعی حافظے دی بازگشت ہوندے تے ایندے و چوں کہیں انسانی گروہ تے اوندی ثقافت دی سنجان بھی ونج سگدی اے۔ ادب دے مطالعے دے کئی پس ساختیاتی (Post Structuralist) انداز مثلاً پس نو آبادیت پسندی (Post colonialism) قاری اساس تنقید تے نویں تشریح دا علم ( Hermeneutics) وغیرہ متن دے نجھا دیں مطالعے تے ایندیاں نویاں نویاں تعبیراں کرن سکھیندن لوڑ ایس گالھ دی اے جو سرائیکی لوک ادب دا وی ڈونگھا تے نجھا واں مطالعہ نویں تنقیدی نے تحقیقی طریق کار دی مدد نال کیتا ونجے پر اس مطالعے کیتے پہلے ہک کوشش اے ۔ لوک ادب دے وافر متن ساٹھنے ہوون لازمی اے۔ ایہہ کتاب ہیں لوڑکوں پورا کرن دی
ڈاکٹر مزمل حسین ادب دے بک سنجیدہ تے پُر جوش قاری ہن ۔ اُنھاں سرائیکی امیر یا سٹڈی سنٹر دی یک تحقیقی سکیم دے تحت یک تحقیقی منصوبہ " تھل دا لوک ادب"بروقت مکمل کیتے جیہڑھا سرائیکی محققاں تے دانشوراں کیتے اہر کرن دی بک مثال اے تے سرائیکی لوک ادب دے پر تجنس قاری دی لوڑ ہک حد تو ڑمیں پوری کریندے۔ ڈاکٹر مزمل حسین خود تھلو چڑ ہے، ہیں سانگے توقع ہائی جو او تل دے لوک ادب دی گول پھرول دل نال کریسی تحقیق دے دوران جیس طرحاں اُوں میڈے نال مسلسل رابطہ رکھیے تے اوندے نال جیویں میڈی گالھ مہاڑ ٹر دی رہی اے اُتھوں اُوندے جوش تے تجسس دا اندازہ تھیندا ہا۔ ایہ کتاب انھاں دے ہیں تحقیقی منصوبے دی تکمیلی شکل اے۔ جیند کی اہمیت اصل پر کھ ایس کتاب دا قاری کریسی۔ تھل سرائیکی وسیب دا او حصہ اے جیکوں بھانویں جو ایں خطے دی محرومیاں وچوں وافر حصہ ملے تے ایہہ نویں دور دی ترقی دے فیوض کول محروم رہیے پر ہیں محرومی سبوں اتھوں دی صدیاں پرانی ثقافت دا مل مہا نگا ورثہ ڈوجھے نسبتا ترقی یافتہ علاقیاں کول زیادہ محفوظ رہ گئے ۔ ڈاکٹر مزمل دی اے کتاب ایں حقیقت دی ہک گواہی اے۔ ایں کتاب و رچ جمع کیئے گئے لوک گاون خاص کر سرائیکی وسیب دے لوکاں دی تاریخی تے و سیبی اہمیت کوں نشاہر کریندن ۔ ایہہ گاون محض تحقل دے پنج بر دے بُوٹے نہیں ، انھاں وچ ایس ؤسوں دی قدیمی تہذیب دی اس نے پچس رچی ہوئی اے تے ایہہ پورے سرائیکی خطے وچ گائے تے سینے دیندے رہ گئین ۔ میڈے سوہنے سنگتی ڈاکٹر مزمل تھل دیاں حداں وچ رہ کے ڈٹھے جو گاؤن تے سردی کوئی حد نئیں ہوندی۔ ایہ تحقیق را یک نویکلا موضوع ہے جو تھل ، روہی ، دامان تے ملتان وچ انھاں گاوناں وچ کیویں تبدیلی آندی اے تے کیا مجھ ہکو جھتیاں رہندے ، اس کتاب وچ تھلو چڑ لوک ادب بارے بک ، ابتدائی کم اے ایندے مصنف پہلے توں چھپیاں کتاباں تے وسائل کول وی فائیدہ چاتے آتے لوکاں دی زبان توں سُن کے وی ہوں کچھ کٹھا کیتے ۔ ایندے وچ وادھا کرن آئندہ تحقیق دی ذمہ واری اے۔ این تحقیق منصو بے دی نگرانی دی ذمہ داری محترمہ ڈاکٹر روبینہ ترین ہوراں میڈی درخواست آتے قبول فرمائی تے محقق کوں کم بروقت مکمل کرن دی سود مند اہر کیتی میں انھاں دا شکر گزار ہاں جو انھاں منصوبے دی رپورٹ تے نظر ثانی کرن تے اینکوں حتمی شکل ڈیون کیتے وی ایس درویش آتے اعتماد کیتا۔ ایہ کتاب سرائیکی امیر یا سٹڈی سنٹر دے اشاعتی سلسلے دی پک کڑی اے ساکوں تو قع اے جو ایندی اشاعت دے بعد سرائیکی لوک ادب دیاں کئی نویاں پنڈاں سامھنے آسن تے اہل دانش ایں کم کوں اگوں کو دھیسن ۔ سرائیکی ایریا سٹڈی سنٹر دے کئی ہئے منصوبے وی انشاء اللہ ایں سلسلے کوں اگوں تے ٹریندے رہسن ۔
ڈاکٹر علمدار حسین بخاری